Column
Waarom Qatar steeds meer betrokken is bij grote sportevenementen
Sport is voor landen en regeringen een politiek instrument geworden om zichzelf te promoten, politieke en economische doelen te bereiken, te regenereren, plaatselijke producten, plaatselijke bedrijven en de plaatselijke cultuur onder de aandacht te brengen, het toerisme te bevorderen en zo hun internationale imago te verbeteren. Een voorbeeld is het Emirates Stadium, een stadion in Noord-Londen, maar genoemd naar een luchtvaartmaatschappij uit de Golfstaat. De Saoedische oliemaatschappij Aramco is een officiële partner van de Formule 1 en Qatar Airways sponsort PSG omdat zij eigendom zijn van Qatar. Sport dient ook als middel voor kleine landen als Qatar om zich te herpositioneren en belangrijkere politieke actoren te worden.
Qatar is bijvoorbeeld gastheer van de FIFA World Cup in 2022, het grootste sportevenement ter wereld, waardoor het land in een groot licht komt te staan. Saoedi-Arabië is in november 2021 gastheer van de allereerste Formule 1-race, wat ook hun internationale imago zal verbeteren. Er rijst echter een vraag: waarom zouden deze naties, specifiek Qatar, internationale sportevenementen willen organiseren, vooral als ze rijk genoeg zijn om zonder internationale erkenning te overleven?
De belangrijkste reden die in dit artikel zal worden uitgelegd is dat Qatar sport gebruikt als een vorm van diplomatie om zich in de wijdere wereld te integreren en een betere perceptie te krijgen. Dit concept heet Sportdiplomatie.
Sportdiplomatie
Sportdiplomatie is het bewuste, strategische gebruik van sportevenementen door staten om een gunstig internationaal imago te creëren (Murray, 2020). Er zijn verschillende voorbeelden van sportdiplomatie door de jaren heen, bijvoorbeeld dat de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn werden gebruikt om raciale suprematie en antisemitisme onder de aandacht te brengen of dat het WK voetbal van 2010 in Zuid-Afrika werd gebruikt om een verenigde natie na de apartheid onder de aandacht te brengen.
Als je zowel een voetballiefhebber als een F1-fan bent, zul je de toename hebben opgemerkt van het aantal voetbalclubs dat eigendom is van en waarin wordt geïnvesteerd door Golfstaten. Er zijn vragen gesteld over waarom zij het doelwit zijn en ook internationale sporten als de F1, met de bedoeling hun toernooien te organiseren. De belangrijkste reden is om het geld dat ze verdienen te diversifiëren, want oliegeld wordt minder relevant in de wereld.
De klimaatverandering wordt duidelijker door de gevolgen van de opwarming van de aarde. Hierdoor wordt de wereld minder afhankelijk van olie als energiebron, terwijl de overstap naar hernieuwbare energie exponentieel toeneemt. Dit betekent dat landen die voor hun inkomen afhankelijk waren van olie-export, zoals Qatar, op zoek moesten naar nieuwe manieren om aan inkomsten te komen. In 2008 werd door de Qatarese regering een plan opgesteld om dit tegen te gaan, genaamd de Qatar 2030 Vision. Sportinvesteringen maken deel uit van deze visie. Het doel van deze investering is om Qatar van sport in de Golfregio te maken met Elite faciliteiten en atleten. Dit zou op zijn beurt het toerisme naar het land om sportieve redenen doen toenemen en zijn aanzien in de wereld vergroten. Het wereldkampioenschap voetbal dat wordt georganiseerd is hier een voorbeeld van.
Sportwassen
De meeste Golfstaten, waaronder Qatar, worden in de westerse wereld negatief beoordeeld. De meeste van die percepties hebben te maken met mensenrechten en corruptie. Deze percepties zijn echter niet ongegrond, want de rechten van LGBTQ+ worden in de Golfstaten algemeen genegeerd, evenals de rechten van arme arbeiders met het Kafala-systeem, een wettelijk kader dat privé-personeel en bedrijven bijna volledige controle geeft over de arbeids- en immigratiestatus van migrerende werknemers. Dit heeft geleid tot mishandeling van deze arbeiders en is vergeleken met moderne slavernij. De bouw van de stadions in Qatar voor het WK heeft het leven gekost aan arbeidsmigranten, zoals gemeld door De Wachter. Dit sluit aan bij het vorige punt dat de omstandigheden voor arbeidsmigranten mogelijk niet geschikt zijn, waardoor een negatief beeld ontstaat.
Om te proberen deze percepties te veranderen, heeft Qatar zwaar geïnvesteerd in sport: het kocht en investeerde in PSG, investeerde in het uitzenden van Ligue 1 met Bein Sports als sponsor van Barcelona en Bayern München en organiseerde Moto GP en F1 races, om maar een paar voorbeelden te noemen. Dat Qatar synoniem is met succesvolle sportteams en evenementen is een goede zaak voor het land om het dichter bij de westerse wereld te brengen, maar het verdoezelt de genoemde problemen en er zijn argumenten die suggereren dat dit opzettelijk wordt gedaan om de beschuldigingen van mensenrechtenschendingen door de regering weg te poetsen. Dit wordt sportwassing genoemd.
Deze beschuldigingen zijn een reden waarom verschillende F1-coureurs zoals Sebastian Vettel de FIA bekritiseerden voor het organiseren van een F1-race in Qatar en Lewis Hamilton een helm met regenboogvlaggen droeg voor de race daar.
De toename van het aantal evenementen dat in Qatar wordt georganiseerd is echter niet helemaal een slechte zaak, want het helpt om deze problemen in het land onder de aandacht te brengen en dit helpt om hervormingen te bespoedigen, omdat er meer druk wordt uitgeoefend om zich aan te passen aan een eerlijker samenleving.
Conclusie
Zoals besproken in het artikel heeft Qatar zijn visie om te investeren in sport om het bewustzijn, de perceptie en de invloed van het land te vergroten. Het wereldkampioenschap voetbal is het grootste en meest recente voorbeeld van de verwezenlijking van deze strategie. Dat Qatar het voortouw neemt in de ontwikkeling van sport in de Golf is enigszins positief, omdat het helpt de wereld dichter bij elkaar te brengen en het bereik van verschillende sporten, zoals F1 en voetbal, die meestal op Europa gericht zijn, te vergroten.
De daar gehouden evenementen zijn niet allemaal zonder controverse verlopen, want er is altijd wel enige vorm van protest geweest, met F1-coureurs Sebastian Vettel en Lewis Hamilton die zich uitspraken over mensenrechtenschendingen daar en verschillende westerse landen die kritiek hadden op de beslissing van de FIFA om Qatar het recht te geven de FIFA World Cup daar te organiseren, gezien hun staat van dienst op het gebied van de mensenrechten.
Dit artikel is geschreven door Allan Matovu, die werkt voor de Zweedse editie.
